انواع بورسیه های تحصیلی

اغلب هزینه های سنگین تحصیلی باعث تردید دانشجویان برای ادامه تحصیلات خود در خارج از کشور می شوند از این رو انواع بورسیه های تحصیلی می تواند به عنوان کمک هزینه ای برای تامین شهریه دانشگاه، مخارج سفر به کشور مقصد، کتاب ها، اجاره مسکن و غیره، این مسیر را برای دانشجویان هموار می نماید. انواع بورسیه های تحصیلی براساس انجام فعالیت در کنار تحصیل و عدم انجام آن تقسیم بندی شده است.

در اکثر موارد این کمک هزینه ها به متقاضیان مقطع دکترا تعلق می گیرد و شانس کمتری برای اخذ بورسیه در مقطع کارشناسی ارشد وجود دارد و برخی از این کمک هزینه های در ازای انجام کار تحقیقاتی یا تدریس در کنار تحصیل به دانشجو پرداخت شده و برخی دیگر نیازی به انجام فعالیت نداشته و به دانشجویان ممتاز تعلق می گیرد. در ادامه در مورد هر یک از انواع بورسیه های تحصیلی توضیح شده است.

انواع بورسیه های تحصیلی

به طور کلی انواع بورسیه های تحصیلی به صورت زیر تقسیم بندی می شوند:

الف – کمک هزینه بدون انجام فعالیت

• بورسیه Fellowship و Scholarship

بورسیه (Scholarship) که معمولا به آن بورس گفته می شود و برای تشویق افراد به ادامه تحصیل می باشد و معمولا برای اخذ این بورس شرایط تحصیلی خوب نیاز است. معمولا دانشگاه ها برای تمدید این نوع کمک مالی، شرایط خاصی را در نظر می گیرند مثلا اینکه معدل هر ترم باید بالاتر از 3 (از 4 نمره) باشد.
این کمک مالی به تمام رده های دانشگاهی و همه رشته های درسی داده می شود. معمولا میزان و تعداد آنها در مقطع کارشناسی کم، ارشد زیاد ولی گاهی ناقص، در دکترا تعداد متوسط ولی کامل است.
گاهی بورسیه Fellowship  و Scholarship را تنها به متقاضیانی که روی موضوع یا رشته خاصی تمرکز کرده اند، داده می شود که این مسئله تمرکز اکثرا مربوط به مقاطع ارشد و دکترا می باشد.

در مقطع کارشناسی چون همه ورودی های دروس یکسانی دارند، لذار این کمک مالی به آنها تعلق نمی گیرد اما در یک حالت اگر یک دانشجوی کارشناسی تمایل به انجام کار خاص داشته باشد به وی نیز تعلق می گیرد.
این نوع بورسیه ها معمولا همه هزینه های تحصیل را پوشش می دهند و حتی برای هزینه های روزانه زندگی مبلغی هم تحت عنوان به حساب دانشجو واریز می شود.

به عبارتی بورسیه Fellowship و Scholarship به صورت جایزه است که به دانشجویان ممتاز تعلق می گیرد که این جایزه ها از طرف دانشگاه یا دانشکده پرداخت می شود و فرمول چندان مشخصی ندارد و هر دانشگاه یا حتی دانشکده ای شرایط خاص خودش را دارد و مبلغ آنها هم چندان مشخص نیست.
برخلاف بورسیه های Assistantship Research و Teaching Assistantship، دانشجویانی که این کمک هزینه ها را دریافت می کنند مسئولیت خاصی در قبال دانشگاه یا استاد نداشته و لازم نیست به ازای دریافت آنها برای دانشگاه یا استاد کار کنند.

• وام تحصیلی (Loan)

وام تحصیلی (Loan) یعنی از بانک یا یک مرکز خصوصی، وامی مستقیما به حساب دانشگاه پرداخت می شود که تنها برای پرداخت شهریه و هزینه های دانشگاه است.
معمولا دانشجویان خارجی برای دریافت این گونه وام ها باید یک ضامن مقیم (cosigner)  داشته باشند در واقع باید فردی که ساکن آن کشور می باشد همراه آنها تعهدنامه را امضا کند.

• بورسیه (Grant)

بورسیه Grant کمک بلاعوض یا همان کمکی که به عنوان بورس عرف شده است که تقریبا همه هزینه ها را شامل می شود و به معنی اجازه دریافت کمک هرینه مالی برای تحصیل می باشد.

• جایزه (Awards)

این دسته از انواع بورسیه های تحصیلی همه نوع جایزه را شامل می شود و هیچ حد و محدوده ای ندارد ولی معمولا مبالغ ابن جایزه ها زیاد نیست و نمی تواند هزینه دانشگاه را تامین کند.
اصولا این جایزه ها را به صورت مبلغ نقدی پرداخت می کنند و به حساب خود فرد واریز می کنند (برعکس وام و بورسیه که به حساب دانشگاه ریخته می شود).

گاهی هم این جوایز نقدی نیست مانند کوپن خرید کتاب، بلیط سفر، کوپن برای شرکت در یک دوره تخصصی، هزینه سفر و ورودی برای ارائه مقاله در یک کنفرانس و مواردی دیگر. معمولا این نوع بورسیه های تحصیلی را تنها یک بار به هر فردی تعلق می گیرد.

• حذف شهریه (Tuition Waiver)

حذف شهریه تنها شامل شهریه دانشگاه (هزینه واحدهای درسی) می شود و ممکن است دانشجو کلا یا به صورت درصدی از پرداخت شهریه معاف شود. اینگونه کمک مالی دانشجو را از پرداخت مورد مشخصی معاف می کنند که می تواند هزینه خوابگاه یا 1 واحد درسی یا هزینه یک بازدید علمی باشد.
در ایمیل یا برگه ای که دانشگاه ارائه می دهد حتما میزان این waiver را مشخص شده است.حالت های مختلف این نوع بورسیه به شرح زیر می باشد:

• کمک هزینه های Full Fund یا Full Ride: در این حالت تمام هزینه های دانشگاه و خوابگاه و خوراک و کتاب و غیره را برای کل مدت تحصیل (یا زمان مشخصی مثلا 1 سال) دانشگاه پرداخت می کند.
  مبلغ کمی نیز علاوه بر آن هزینه ها پرداخت می شود که بتوان سفر دانشجویی رفته و کمی تفریح کرد. این نوع کمک هزینه ها می تواند به صورت 100 درصد باشد.
• کمک هزینه های Parital Fund : این نوع کمک هزینه ها می توانند به صورت 50 درصد یا غیره باشند.
• بسیاری از بورس ها یا جایزه ها 1 یا 2 یا n … ساله می باشند یعنی هزینه ها برای n سال پرداخت شده و برای سال های بعد از آن دوباره باید درخواست داده شود.
  برخی از این بورس ها قابل تکرار بوده و می توان دوباره همین نوع بورس را درخواست داد یا اینکه فقط یک باره باشد، یعنی به هر نفر فقط 1 بار این کمک مالی اعطا می شود و نمی تواند دوباره درخواست دهد.
• می توان هزینه تحصیل را از چندین منبع مالی به طور همزمان تامین کرد به عبارتی همزمان چندین بورس از چند جای مختلف دریافت کرد. البته لازم به ذکر است که اگر برخی از موسسه ها متوجه شوند که دانشجو کمک مالی دارد دیگر کمکی اضافه ارائه نمی دهند.

ب – کمک هزینه در قبال انجام فعالیت

در این نوع از بورسیه های تحصیلی باید در قبال کمکی که دریافت می شود فعالیت مشخصی انجام شود:

• دستیار تحقیق (Research Assistantship)

دستیار تحقیق به عنوان دستیار آزمایشگاه شناخته شده است اما به واقع این افراد در آزمایشگاه کار نمی کنند بلکه اغلب در نوشتن مقاله یا کتاب کمک به استاد بوده و یا اگر نیاز به انجام نظر سنجی، تحقیقات بازار و موارد دیگر باشد، فعالیت می کنند.
شرایط این نوع بورسیه مانند بورسیه دستیار تدریس است و فقط ممکن است اولویت دانشجویان دکترا و بعد دانشجویان ارشد را که در مورد دستیار تدریس وجود دارد، نداشته باشند و بیشترین معیار انتخاب بر اساس علاقه دانشجو به موضوع و شناخت استاد از دانشجو است.شرایط آنها هم مثل دستیار تدریس است.

بورسیه دستیار تحقیق به دانشجویانی که روی پروژه یکی از استاد ها کار می کنند، پرداخت می شود و در واقع استادها معمولا از صنعت یا دولت بودجه ای را دریافت کرده تا بتوانند پروژه های تحقیقاتی خود را پیش ببرند و این استاد ها برای انجام پروژه ها، دانشجوهای دکترا (و گاهی فوق لیسانس) را استخدام می کنند.
بورسیه تحصیلی دستیار تحقیق معمولا از طرف استاد راهنمای خود دانشجو به او پرداخت می شود و به همین دلیل لازم است که با اساتیدی که زمینه کاری آنها به زمینه کاری فرد نزدیک است تماس گرفته و تمایل آنها را در مورد پذیرفتن فرد به عنوان دانشجوی خود، جویا شود.

• دستیار تدریس (Teaching Assistantship)

دستیار تدریس شبیه استاد حل تمرین در ایران می باشد و نوعی بورسیه تحصیلی نیست و در واقع کار دانشجویی بوده که از طریق استاد به دانشجو داده می شود و حقوق فرد را استاد یا دانشگاه پرداخت می کند.
وظایف این افراد شرح مشخصی ندارد و بسته به درخواست استاد می تواند از تصحیح برگه ها، برگزاری امتحان، جلسه رفع اشکال یا مواردی دیگر باشد که این گونه کارها را به دانشجویان دکترا و ارشد می دهند.

قانون خاصی برای گرفتن این بورسیه وجود ندارد و معمولا دانشجویانی که سطح علمی بالایی دارند در این نوع بورسیه قرار می گیرند. مهارت Speaking در گرفتن این شغل اهمیت ویژه دارد.
به همین دلیل در صورتی که برای این مورد درخواست داده می شود به نمره بخش  Speaking فرد توجه خاصی می کنند و معمولا افرادی که از این نوع بورسیه یا بورسیه قبلی استفاده می کنند از پرداخت یک سری هزینه ها معاف می شوند مثلا شهریه دانشگاه یا خوابگاه یا بیمه و… که تمامی این ها بستگی به دانشگاه دارد.

• کارآموزی (Internship)

کارآموزی اصولا به دانشگاه ربطی نداشته و دانشجو برای یک شرکت کار می کند اما از آنجایی که همزمان با دانشجویی می باشد، به شکل کار پاره وقت بوده و چون هنوز مدرکی دریافت نشده به عنوان متخصص شناخته نشده است.
بدین صورت هم کار کرده و تجربه حاصل شده و هم حقوق دریافت کرده که البته میزان حقوق دریافتی آن از حقوق یک فارغ التحصیل کمتر است ولی می تواند هزینه های تحصیلی فرد را تا حد زیادی پوشش دهد.
بعضی از شرکت ها وقتی کارآموز نیاز دارند به دانشگاه مراجعه می کنند و نیروی کار خود را از طریق مراکز کاری دانشگاه تهیه می کنند.
در واقع دوره کارآموزی، دوره ای است که دانشجویان می توانند در طی آن در شرکت های خصوصی یا سایر موسسات خارج از دانشگاه در زمینه ای مرتبط با رشته تحصیلی خود کار کنند.

دانشجویان باید در طول تابستان ثبت نام و حضور در دانشگاه اجباری نیست و معمولا از این مدت برای کار در خارج از دانشگاه استفاده می کنند.
حقوقی که شرکت ها به دانشجویان پرداخت می کنند معمولا بسیار بالاتر از حقوقی است که دانشجویان با داشتن Teacher Assistantship یا Research Assistantship در طول سال دریافت می کنند.
اقدام برای دریافت دوره کارآموزی تقریبا ساده بوده و احتیاج به مدارک متعددی ندارد. چنانچه فرد نیاز به دوره کارآموزی در طول تابستان داده باشد باید از زمستان سال قبل اقدام کند.
بسیاری از شرکت ها اطلاعات موقعیت های کارآموزی خود را از حدود ماه دسامبر تا می هر سال در وب سایت خود منتشر و اقدام به جمع آوری رزومه کنند.

ج- کمک هزینه هایی که در حالت خاص به افراد خاص اعطا می شوند عبارتند از:

• کمک هزینه شایستگی
• کمک هزینه خانم ها
• کمک هزینه موارد خاص پزشکی
• کمک هزینه کم درآمدها
• کمک هزینه مطالعات خاص
• کمک هزینه مناطق خاص
• کمک هزینه مهارت های خاص